BETLYJKA W PUPYNSZTUBIE

Co ta Wilijo mo w siebie, iże kożdy, stary i młody, cołki rok na nia ceko? Bo to ani brzucha miynsym i wusztym(kiełbasą) niy pomaścisz, nawet tortynsztikow (ciastek z kremem) niy bydzie. Wszystko płone (postne, jałowe) i kożdy rok to samo. Jo niy wiym, może to sprawio cud narodzynio maluśkiego Jezuska?

Przed Wilijom było moc roboty. Ryby kupowało się żywe pora dni noprzód i pływały w łocynkowany wannie, kero stało na przedgorzu (półpiętrze przed strychem). Było z tym wielgo utropa, bo co kwila ftoś musioł iś zoboczyć, eli jeszce pływajom. Jak sie kero kipła na bok, to sie jom wkładało pod blank zimno woda, a kej to niy pomogło, trza było skrocić jeji mynka. Brało sie tucek, coby jom łoguszyć, a potym urzinało łeb, na kerym warzyło sie rybno zupa.

Ale karpy miały jeszce dwie ważne rzecy – szupy (łuski) i blaze (pęcherze). Szupy sie zeszkrobowało, myło, suszyło i wkłodało do bajtlika (portfela), kaj były przez cołki rok, coby w niym nigdy piniyndzy niy brakowało. Jak łojciec sprawioł karpa, dowoł pozor, coby niy przeżgać (przekłuć) blaze. Potym sie jom kładło do bratruły (pikarnika) i kej wyschła, jak sie na nia nadepło, szczylała keby srogo (wielka) placpatrona (kapiszon). Nojlepi było robić to na dworze, bo na delowce (podłodze) zawdy łostował flek skuli kerego było potym larmo. Ryby sie piykło na maśle i warzyło w grincojgu (jarzynach), coby je potym dać do galertu.

Na stole dawało sie zawdy to samo. Nojprzod kładło sie bioły tisztuch (obrus), krziż, świycki, sól, konsek chleba, piniondze – papiorzane i klepoki. Potym trza było porzykać, przełomać sie łopłatkym i pożycyć se nawzajym. Wszyscy siodali i niy mogli wstować, aże sie na koniec niy porzykało. Wstować mogła ino gospodyni, kero stawiała na stole mocka (zupa z piernika, z rodzynkami i migdałami), siemiyniotka, zupa rybno, grzibowo, karpa, kapusta z grzybami i grochym, kartofle, kompot z suszek, pierogi z kapustą i grzybami, harynki w cebulowyj zołzie (śledzie w sosie z cebuli).

Najlepszy maszkyt w Godne Świynta to były makowki, potym pierniki, łorfzechy i bombony, kere wisiały na kristbaumie. Po wiecerzy trza było poschroniać (posprzątać) ze stoła i dać nowy tisztuch, bo tyn, na kerym sie jadło, zawdy ftoś poblibloł. A potym śpiywało sie kolyndy. U nas w doma po polsku. Potym z bratym zawdy cichtowali na Dzieciontko, kero przynosiło gyszynki.

W doma stała tyż betlyjka, kere figurki gynał (dokładnie) posowały do moji pupynsztuby (domku dla lalek), toch se je tam ukłodała. Ale niy podobało sie to moji starce i durch (ciągle) Świynto Familio musiała sie przekludać (przeprowadzać) z pupynsztuby do betlyjki. Z uciechom chodziło sie tyż na pastyrka. A jak sie prziszło nazod, to szło (można było) już cosik pomaszkycić. W piyrsze świynto niy było gości i niy wypodało nikaj sie smykać, dopiero w druge chodziyło sie na byzych (w gościnę). A jak minyły świynta, po piernikach, makówkach i bombonach niy było już śladu, łostoł ino goły gojik.

Na te Świenta kiedy Pon Buczek sie narodził

życza: coby choróbska sie Wos nie trzimały,

byście sie do sia uśmiechali,

bajtlom dużo gyszynków od Dzieciontka,

Życza tyż coby śnieguloka szło ulepić

i na szlynzuchach możno było pokiełzać.

i przajcie sie wzajymnie.

Julia Kinder